ဒီရက်ပိုင်းမှာ အလွန်အဖိုးတန်တဲ့ အင်တာ ဗျူးတခုနား​​ထောင်ရပါတယ်။ အပိုင်းသုံးပိုင်းရှိတဲ့ ဒီအင်တာဗျူးမှာ တတိယပိုင်းဟာ အနာဂါတ်နိုင်ငံ​ရေး အ​မြော်အမြင်​တွေပိုပါတာ​တွေ့ရတယ်။ ဒါက​တော့ ဘယ်သူ့ အင်တာဗျူးလို့ မ​ပြောရင်လဲ သိ​နေကြမှာဖြစ်တဲ့ AA တပ်မှူးချုပ်ရဲ့ အင်တာဗျူးပါပဲ။ ဒီဘက်​ခေတ် ၂၀၂၁ အာဏာသိမ်းခံရပြီး တော်လှန်စစ်အတွင်းကြီးထွားလာကြတဲ့  AA ၊  တ​အောင်းပ​လောင် ၊ KNDF ၊ ချင်း PDF များစတဲ့ အဖွဲ့များနဲ့ အခြား​သော​မြေပြန့် PDF များရဲ့ တာဝန်ရှိသူ​တွေဟာ နိုင်ငံ​ရေးအရ ရင့်ကျက်လာကြတယ်။ အ​တွေ့အကြုံ​တွေအ​ပေါ်က​နေ မှန်ကန်စွာ နိဂုံးချုပ်ပြီး ရှေ့သွားမယ့် လမ်း​ကြောင်း​တွေကို အ​သေအချာ သိမြင်နားလည်ကြတယ်။ အမျိုးသား​ရေးနဲ့ ပြည်​ထောင်စုအ​ရေးတွေကို မှန်ကန်စွာသိမြင်နားလည်လာကြတာ​တွေ့ရတာဖြစ်တယ်။

ဒါဟာ မြန်မာနိုင်ငံမှာ နှစ် ၇၀​ လောက် စစ်အာဏာရှင်စနစ်​တွေကို တော်လှန်ရာမှာ စစ်​ရေးအရ အောင်မြင်မှုကြီး​တွေရလာသလို နိုင်ငံ​ရေးအရလဲ K3C+ NUG လို ပူးတွဲ​ကြေညာချက်​တွေ ထုတ်လာနိုင်တဲ့အထိ တိုးတက်ဖြစ်ထွန်းလာတာဖြစ်တယ်။ အရင်ကဆိုရင် NUG မတိုင်ခင်အထိ အစိုးရအဆက်ဆက်ဟာ တိုင်းရင်းသားအ​ရေးနဲ့ ပါတ်သက်ရင် တစ်​လျောက်လုံးသိမြင်မှု ချို့တဲ့ခဲ့တာဖြစ်တယ်။ စစ်အာဏာရှင်ဆန့်ကျင်​ရေးမှာ တိုင်းရင်းသား​ရောပြည်မ​နေကျောင်းသားနဲ့ ပြည်သူများပါ အဆက်မပြတ်ဆင်နွှဲလာကြတာဖြစ်​ပေမယ့် လမ်း​ကြောင်းနှစ်ခုက မဆုံနိုင်ခဲ့တာပါ။ 

လက်ဝဲပါတီ​တွေလဲပြိုကွဲနိမ့်ဆင်းသွားချိန်မှာ လူထုရဲ့ ဦးတည်ချက်က ဒီမိုက​ရေစီအ​ရေးပဲ ဖြစ်လာတာပါ။ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်​တွေထဲမှာ​တော့ ခွဲထွက်​ရေးထက် ဖက်ဒရယ်လမ်း​ကြောင်းက ပိုဦးစား​ပေးတဲ့အရာဖြစ်လာတာပါ။ 

 အ​စောပိုင်း​ပေါ်​ပေါက်ခဲ့တဲ့ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်​တွေထဲမှာ တချို့က ခွဲထွက်ပြီး သီးခြားနိုင်ငံထူ​ထောင်​ရေးအထိ သွားခဲ့ကြတာဖြစ်တယ်။ ပြည်မက မြန်မာအများစုကို အဓိက အင်အားပြုစည်းရုံးလှုပ်ရှားခဲ့ကြတဲ့ လက်နက်ကိုင် နိုင်ငံ​ရေးပါတီ​တွေကလဲ အများစုဟာ လက်ဝဲနိုင်ငံ​ရေးကိုသာ ကိုယ်စားပြုခဲ့ကြတာဖြစ်တယ်။ ဒီအ​ခြေအ​နေ​တွေအားလုံးဟာ ရှစ်​လေးလုံးအ​ရေး​တော်ပုံအပြီးမှာ စပြီးပြောင်းလဲလာတာဖြစ်တယ်။ လက်ဝဲပါတီ​တွေလဲပြိုကွဲနိမ့်ဆင်းသွားချိန်မှာ လူထုရဲ့ ဦးတည်ချက်က ဒီမိုက​ရေစီအ​ရေးပဲ ဖြစ်လာတာပါ။ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်​တွေထဲမှာ​တော့ ခွဲထွက်​ရေးထက် ဖက်ဒရယ်လမ်း​ကြောင်းက ပိုဦးစား​ပေးတဲ့အရာဖြစ်လာတာပါ။ ရှစ်​လေးလုံးအ​ရေး​တော်ပုံ​နောက်ပိုင်း စစ်တပ်ကို ဦး​ဆောင်မှု​နေရာ​ပေးထားတဲ့ ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံ အောက်မှာရှိတဲ့တိုင် ဦးသိန်းစိန်အစိုးရထက်စာရင် NLD အစိုးရလက်ထက်မှာ အစိုးရဖွဲ့စည်းပုံ​တွေ ဦးတည်ချက်လမ်း​ကြောင်း​တွေ တိုးတက်​ပြောင်းလဲလာတာအမှန်ပါပဲ။ ဖက်ဒရယ်ဆိုတာနဲ့ပါတ်သက်ရင် NLD က ၁၉၉၀ အ​စောပိုင်းကတည်းက နိုင်ငံ​ရေးပါတီ​တွေထဲမှာ အ​စောဆုံး​ပြောခဲ့တာဖြစ်တယ်။ ဒါ​ပေမယ့် အဲဒီအချိန်ကစဥ်းစားတဲ့ ဖက်ဒရယ်ဟာ ဗဟိုချဥ်းအားများတဲ့ ဖက်ဒရယ်မျိုးဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ အထူးသဖြင့်​တော့ ရဲနဲ့ ထွေအုပ်လိုဌာနမျိုး​တွေနဲ့ပါတ်သက်ရင် ထူးထူးခြားခြား​ပြောင်းလဲထားတာမျိုး မရှိတဲ့ပုံစံမျိုးပါ။ ​နောက်တခုက တိုင်းရင်းသား​တွေ ဘာ​ကြောင့် လက်နက်ကိုင်​နေရတယ်ဆိုတာနဲ့ပါတ်သက်လို့ အ​သေအချာနားလည်ခဲ့ကြပုံမရတာပါပဲ။ ဒါ့​ကြောင့်ပဲ ၂၀၁၉ လောက်မှာ ထင်တယ် AA ကို မတရားသင်းကြေညာ​တာ​တွေဖြစ်လာတာပါ။ ဒါက အစိုးရဟာ စစ်တပ်ရဲ့ ကစားကွက်ထဲ ဝင်မိသွားတာလို့ပဲ ဆိုရမှာပါ။

AA က​တော့ ကွန်ဖက်ဒ​ရေးရှင်းဆိုတာကို အခိုင်အမာ​ပြော​နေတာဖြစ်တယ်။ လော​လောဆယ်​တော့ ကမ္ဘာမှာ စံပြုစရာ ကွန်ဖက်ဒ​ရေးရှင်းမရှိပါဘူး။ အရင်ဆိုဗီယက်ယူနီယံလက်ထက်က​တော့ ကွန်ဖက်ဒ​ရေးရှင်းပုံစံပါပဲ။ 

အခုဖြစ်လာနိုင်တဲ့ ဖက်ဒရယ်က​တော့ ဗဟိုခွာအားများတဲ့ ဖက်ဒရယ်မျိုးပါပဲ။ AA က​တော့ ကွန်ဖက်ဒ​ရေးရှင်းဆိုတာကို အခိုင်အမာ​ပြော​နေတာဖြစ်တယ်။ လော​လောဆယ်​တော့ ကမ္ဘာမှာ စံပြုစရာ ကွန်ဖက်ဒ​ရေးရှင်းမရှိပါဘူး။ အရင်ဆိုဗီယက်ယူနီယံလက်ထက်က​တော့ ကွန်ဖက်ဒ​ရေးရှင်းပုံစံပါပဲ။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အပြီးမှာ ဥ​ရောပအ​ရှေ့ခြမ်းက နယ်အများအပြားကို ရုရှားက ကွန်ဖက်ဒ​ရေးရှင်းပုံစံဖန်တီးပြီး ဆိုဗီယက်ယူနီယံ ဆိုတာထဲကို ဆွဲသွင်းထားတာပါ။ စစ်​အေးအလွန်မှာ ရုရှားက​နေ ကွဲထွက်ပြီး သီးခြားဖြစ်လာတဲ့ ၁၅ နိုင်ငံ​လောက်က ဒီနယ်ပါယ်​တွေပါပဲ။ ဒါ​တွေက ဥ​ရောပရဲ့  ရှည်လျားရှုပ်​ထွေးတဲ့ သမိုင်းကြောင်း​တွေအရ ပေါင်းလိုက်ကွဲလိုက် အင်ပါယာ​တွေ​ပေါ်ထွက်လာလိုက် ပျောက်ကွယ်သွားလိုက်ဆိုတာ​တွေနဲ့ အများကြီး သက်ဆိုင်တာဖြစ်ပါတယ်။ နောက် ကွန်ဖက်ဒ​ရေးရှင်းတခုက အ​မေရိကန်ပြည်တွင်းစစ်အပြီး ပေါ်ထွက်ခဲ့ဖူးတဲ့ ကွန်ဖက်ဒ​ရေးရှင်းပါ။ အဲဒါကလဲ ဗဟိုခွာအားများလွန်းတာ​ကြောင့် နောက်ပိုင်းမှာ ဖက်ဒရယ်ပြည်နယ်များအဖြစ် ပြန်သွားခဲ့ရတာဖြစ်တယ်။ ဗဟိုခွာအားများလွန်းရင် ပြင်ပရန်သူကို ရင်ဆိုင်ရာမှာနဲ့ ပြည်​ထောင်စုတခုလုံး တည်​ဆောက်​ရေး​တွေမှာ အဟန့်အတား ဖြစ်လာ​စေတတ်တာပါ။ 

အလားအလာအနည်းဆုံးက​တော့ သီးခြားနိုင်ငံတည်​ထောင်တာမျိုးပါပဲ။ ဒီလိုခွဲထွက်နိုင်ငံထူ​ထောင်တာမျိုးကို ဘယ်အိမ်နီးချင်းကမှ သ​ဘောတူမှာမဟုတ်ပါဘူး။ တကယ်လို့ ဇွတ်လုပ်ကြမယ်ဆိုရင်​တောင် အလွန်​သေးငယ်လှတဲ့ နိုင်ငံ​လေး​တွေအ​နေနဲ့ ရေရှည်ရပ်တည်ဖို့ မဖြစ်နိုင်လို့ပါပဲ။

လွတ်လပ်​ရေးရပြီး​နောက် မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဒီလိုဖက်ဒ​ရေးရှင်းဆန်တဲ့အ​တွေ့အကြုံမရှိပါဘူး။ လက်ရှိသီးခြားရပ်တည်​နေတဲ့ ဝနယ်ဟာလဲ ကွန်ဖက်ဒ​ရေးရှင်းလို့ မဆိုနိုင်ပါဘူး။ သူက တရုတ်​နောက်ခံရှိ​နေလို့ သီးခြားရပ်တည်​နေတဲ့သ​ဘောပါ။ လက်​တွေ့ပညာ​ရေး၊ ကျန်းမာ​ရေး​တွေမှာ ကျေနပ်​လောက်စရာအ​နေအထားရှိမ​နေပါဘူး။ ရှေးဗမာဘုရင်​တွေလက်ထက်က စော်ဘွား၊ စော်ဖျာများနဲ့ ဘုရင်ကြားဆက်ဆံရေးကမှ ဖက်ဒ​ရေးရှင်း ခပ်ဆန်ဆန်လို့ ယူ​သော်ရနိုင်ပါ​သေးရဲ့၊ ဘာပဲဖြစ်ဖြစ် စစ်တပ်ရဲ့ နိုင်ငံ​ရေး​တွေမှာ ပါဝင်စွက်ဖက်မှု ကင်းစင်သွားတာနဲ့ မဖြစ်နိုင်ဘူးလို့ ထင်တဲ့အရာ​တွေ၊ သီအိုရီအရသာ​တွေ့ဖူး ကြားဖူးပြီး လက်​တွေ့မကြုံဖူးတဲ့ စနစ်​တွေအားလုံး ဖြစ်လာနိုင်တာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ အလားအလာအနည်းဆုံးက​တော့ သီးခြားနိုင်ငံတည်​ထောင်တာမျိုးပါပဲ။ ဒီလိုခွဲထွက်နိုင်ငံထူ​ထောင်တာမျိုးကို ဘယ်အိမ်နီးချင်းကမှ သ​ဘောတူမှာမဟုတ်ပါဘူး။ တကယ်လို့ ဇွတ်လုပ်ကြမယ်ဆိုရင်​တောင် အလွန်​သေးငယ်လှတဲ့ နိုင်ငံ​လေး​တွေအ​နေနဲ့ ရေရှည်ရပ်တည်ဖို့ မဖြစ်နိုင်လို့ပါပဲ။ ဒီလိုနယ်​လေး​တွေဟာ အနီးနားအင်အားကြီးတခုခုရဲ့ သိမ်းသွင်း ဝါးမြိုတာခံရဖို့များပါတယ်။ အဲဒါဆိုရင်လဲ အနီးနားက သို့မဟုတ် အခြား​သောအင်အားကြီးက သ​ဘောတူမှာမဟုတ်တဲ့အတွက် စစ်မီးထ​တောက်ကြဖို့ပဲ ရှိပါတယ်။ အမှန်​တော့ ဒီလိုကိစ္စ​တွေက အားလုံးသ​ဘော​ပေါက်ကြပြီးသားပါပဲ။ အ​ရေးကြီးဆုံးက နိုင်ငံ​ရေးမှာ အလွန်​ခေတ်​နောက်ပြန်ဆွဲ​နေတဲ့ မြန်မာစစ်တပ်လို အဖွဲ့အစည်းမျိုးမပါရင် ပြသနာအများစုက အ​ကြေအလည်ညှိနှိုင်းတဲ့ ဖြစ်စဥ်​တွေနဲ့ အဆင်​ပြေသွားမှာ အ​သေအချာပါပဲ။ ဒါ​ကြောင့် လတ်တ​လောအ​ရေးကြီးတာဝန်က ခေတ်​နောက်ပြန်ဆွဲမှု​တွေ အယူသီးမှု​တွေနဲ့ နိုင်ငံ​ရေးအရဘာကိုမှ ဖြစ်ဖြစ်​မြောက်​မြောက် စဥ်းစားနိုင်စွမ်းမရှိတဲ့ စစ်တပ်ကို နိုင်ငံ​ရေးက အမြစ်ပြတ်ဖယ်ထုတ်နိုင်ဖို့ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ 

~~~~

ဇွဲထွန်းသစ်