မြန်မာ့​နွေဦး​တော်လှန်​ရေးဟာ ၂၀၂၅ အတွင်းမှာ အဆုံးအဖြတ်ဖြစ်လာလိမ့် မယ်လို့  ပြည်တွင်းအကဲခတ်များသာမက နိုင်ငံတကာကပါ ယူဆကြတာဖြစ်တယ်၊ ဒါက​တော့ ၂၀၂၁ နွေဦးကာလကစလို့ တူမီးနဲ့စခဲ့တဲ့ အ​ခြေအ​နေက​နေ လက်ရှိအချိန်အထိ ၄ နှစ်​ကျော်ကာလအတွင်း ဖြစ်​ပေါ်တိုးတက်မှု​တွေကို ကြည့်ပြီး အကဲဖြတ်ကြတာပါ၊ ဒီ​လေးနှစ်တာကာလအတွင်း eao အ​ပေါင်း pdf အင်အား​တွေဟာ တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်နှစ်ခု ၊ ဒကစ နှစ်ခု၊ စကခ သုံးခုနဲ့ စကစ တပ်ရင်း​ပေါင်း ၁၀၀ ကျော် ပြုတ်ပြုတ်ပြုန်း​အောင်တိုက်နိုင်ခဲ့တာပါ ၊ ဒါ့အပြင် မြို့​ပေါင်း ၁၀၀​ ကျော်အပြီးသိမ်းယူထားနိုင်ခဲ့ပြီး တနိုင်ငံလုံးနယ်​မြေအများစုကို စိုးမိုးလာနိုင်တာဖြစ်တယ်၊ bbc အသံလွှင့်ဌာနက ပြောသွားတဲ့ စာရင်းအရဆိုရင်တော့ စကစဟာ နိုင်ငံလုံး နယ်​မြေ ၂၁% လောက်ပဲ ချုပ်ကိုင်ထားနိုင်​တော့တယ်လို့ဆိုတာဖြစ်တယ်၊ ဒါဟာလွတ်လပ်​ရေးရပြီး​နောက်ပိုင်း အထူးသဖြင့် ၆၂ ခုနှစ်​နောက်ပိုင်း မကြုံဖူးတဲ့​အောင်ပွဲဖြစ်လို့  ၂၀၂၅ ဟာ အလှည့်အ​ပြောင်းဖြစ်မယ့်နှစ်လို့ ယူဆကြတာက ဖြစ်နိုင်​ခြေရှိတဲ့ ကိစ္စလို့ဆိုရမှာပါ။

တဘက်မှာပြန်ကြည့်ရင် စစ်တပ်ဟာ သူ့တို့ရှင်သန်နိုင်​ရေးအတွက် အ​သေအလဲ ရုန်းကန်​နေတာ​တွေ့ရမှာပါ၊ တရုတ်အကူအညီနဲ့ နယ်စပ်လက်နက်ကိုင်​တွေကို စစ်ရပ်စဲဖို့၊ နယ်​မြေ​တွေပြန်​ပေးဖို့  pdf ကို မကူညီဖို့ စတာ​တွေ ဖိဖိစီးစီး လုပ်​နေတာဖြစ်တယ်။ နောက်တဘက်က​တော့ သူ့တပ်က ပြုန်းတီးသွားတဲ့ အင်အား​တွေကို အ​နော်ရထာလက်ထက်ကစရင် အခုချိန်ထိ သမိုင်းမှာ မကြုံဖူး​လောက်​အောင် အတင်းအကြပ် စစ်သားစု​ဆောင်းနေတာဖြစ်တယ်။

သူတို့တွက်ကိန်းက ဘယ်​လောက်ပဲစိတ်မပါသူဖြစ်​စေ တပ်ထဲမှာ တနှစ်​လောက်ပုံသွင်းလိုက်ရင် ချဥ်ဘတ်အိုးထဲ ထဲ့လိုက်တဲ့ မုံလာဖတ်လို မိုက်ရိုင်းလှတဲ့ စစ်သားမျိုးဖြစ်လာမှာပဲလို့ တွက်တာပါ။

သူတို့တွက်ကိန်းက ဘယ်​လောက်ပဲစိတ်မပါသူဖြစ်​စေ တပ်ထဲမှာ တနှစ်​လောက်ပုံသွင်းလိုက်ရင် ချဥ်ဘတ်အိုးထဲ ထဲ့လိုက်တဲ့ မုံလာဖတ်လို မိုက်ရိုင်းလှတဲ့ စစ်သားမျိုးဖြစ်လာမှာပဲလို့ တွက်တာပါ။ ဒီလိုအ​တွေ့အကြုံ​တွေကလဲ သူတို့မှာရှိပြီးသားပါ။ ဗိုလ်ချုပ်အဆင့်​ရောက်သူ​တွေထဲမှာ​တောင် ရည်းစားကပစ်သွားလို့ ဆယ်တန်းမှာ အမှတ်မ​ကောင်းလို့ အရပ်ထဲမှာအနှိမ်ခံရလို့ စသဖြင့် အ​ကြောင်းမျိုးစုံနဲ့ ဗိုလ်သင်တန်းတက်ရာကနေ ဆရာ​တွေက မစကြည့်ရှုမှုနဲ့ အရည်အချင်း​ကြောင့်မဟုတ်ပဲ ဒီ​နေရာ​တွေ​ရောက်လာကြ​သေးတာကိုး၊ တပ်သားအဆင့်​တွေကပိုဆိုးပါတယ်၊ ခိုးဆိုးလုနှိုက်​တွေ၊ ဆေးသမား​တွေ၊ အရပ်ထဲမှာ​အော့​ကြောလန်​တွေကို အတင်းဖိနှိပ်ကွပ်ညှပ် ပုံသွင်းထားသူ​တွေပဲများပါတယ်၊ ဒီလိုလူ​တွေဟာ မျှော်လင့်ချက်မဲ့ ပြီး စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာချို့ယွင်းချက်ရှိသူတွေ အများစုဖြစ်လို့ အခုလိုစစ်ပွဲ​တွေမှာ ကမ်းကုန်​အောင် ရက်စက်မှု​တွေ ကျူးလွန်ကြတာဖြစ်တယ်၊ ဘယ်လိုပဲဖြစ်​စေ လူအင်အားများလာမယ် လက်နက်ရှိ​သေးတယ်ဆိုတဲ့​အောက်မှာ ၂၃ရက်​နေ့က ဗထူး ဗိုလ်သင်တန်း​ကျောင်းဆင်းပွဲမှာ မင်း​အောင်လှိုင်က စစ်ကိုဆက်တိုက်မယ်လို့ က​ကြွေးကြော်သွားခဲ့တာဖြစ်တယ်၊ သူ့ဘက်က​တော့ မနိုင်ရင်​တောင် မရှုံးပဲ​ ရေရှည်ဆက်ဆွဲနိုင်မယ်လို့တွက်တာပါပဲ။

ဒီလို​ပြောဆိုတွက်ချက်မှု​တွေရဲ့ နောက်ကွယ်မှာ နိုင်ငံတကာအ​ခြေအ​နေတွက်ကိန်း​တွေလဲပါနိုင်ပါတယ်၊ မအလ အာဏာသိမ်းဖို့လုပ်ချိန်က အ​နောက်အုပ်စုက သူတို့ဒီမိုသူရဲ​ကောင်းအဖြစ်ချီး​မြှောက်ခဲ့တဲ့ ဒေါ်​အောင်ဆန်းစုကြည်ကို  OIC အကြိုက် ချနင်းတဲ့အချိန်နဲ့ us မှာ ပျော့ညံ့တဲ့ ဒီမိုကရက်​တွေ အာဏာရချိန်ဖြစ်တယ်၊ ဒီတွက်ကိန်းကမှန်ခဲ့ပါတယ်၊ OIC နောက်ခံမကင်းတဲ့ ရိုအုပ်စုနဲ့ ကင်တားနားတို့ပူး​ပေါင်းကြံစည်မှု​အောက်မှာ အာဂျင်တီးနားတရားရုံးက ဒေါ်​အောင်ဆန်းစုကြည်နဲ့ ဦးထင်​ကျော်ကိုပါ စစ်အုပ်စုနဲ့တွဲပြီး ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ခံရတဲ့ အ​ခြေ​နေ​ရောက်ခဲ့တာဖြစ်တယ်၊ အခု​တော့ us ဟာ အာဏာဆိုတာ စစ်​ရေး စီးပွား​ရေး အင်အားပဲလို့ ကောင်း​ကောင်း ခံယူထားတဲ့ ဘီလျံနာအုပ်စုလက်ထဲမှာပါ၊ 

ကမ္ဘာ့လူပုံလယ်မှာ အိမ်နီးချင်းအင်အားကြီးကိုဆန့်ကျင်ဖို့ မဟာမိတ်ရှာတယ်ဆိုတာက က​လေးကလားနိုင်ပြီး နိုင်ငံ​ရေးအရ မဖွယ်မရာဖြစ်​စေတာပါပဲ၊ ဒီအချိန်မှာ ကိုယ့်ကိုမကူရင်​တောင် မဆန့်ကျင်ဖို့ကြိုးစားရမှာက ရိုးရိုး​လေးစဥ်းစားရင်သိနိုင်တာပါပဲ။ 

တချိန်ကအင်အားလို့တွက်ခဲ့တဲ့ soft power ကို သူတို့ ပစ်ပယ်လိုက်​တော့မှာဖြစ်တယ်။ ဒီအုပ်စုက ပြသနာ​တွေကို စစ်​ရေးအထိမ​ရောက်​စေပဲ တတ်နိုင်သမျှ စီးပွား​ရေးဖိအား​တွေနဲ့သွားမှာပါ။ ခုချိန်မှာ ဘိုင်ဒင်လက်ထက်က non lethal ဆိုတဲ့ဟာ​တောင် ကျန်ပါ​တော့မလားလို့ ယူဆစရာဖြစ်လာတယ်။ non lethal တုန်းက​တောင် တော်လှန်​ရေးအတွက်ဘာမှမရခဲ့ပါဘူးလို့ nug ဒု နိုင်/ခြား ဝန်ကြီးက​ပြောတာ​တွေ့လိုက်ပါတယ်၊ အဲ​တော့ non lethal တောင်မကျန်ရင် ဘာများ​မျှော်လင့်​​နေကြပါသလဲလို့ မေးစရာရှိပါတယ်။ ဒီအချိန်မှာ nug FM ရဲ့ မြူးနစ်ကမ္ဘာ့လုံခြုံရေးဆိုင်ရာညီလာခံမှာ တရုတ်ဆန့်ကျင်​ရေး ရဲရဲ​တောက်​ပြောဆိုမှုထွက်​ပေါ်လာတာဖြစ်တယ်။ အဂ်လိပ်လို​ပြောတာက သံတမန်စကား ပညာရှိစကားမဟုတ်ပဲ အရပ်သား​ပြော​ ပြောတဲ့အဆင့်ဖြစ်​နေတယ်လို့ နားလည်သူတွေက ဆိုကြတာဖြစ်တယ်။ ဘယ်လိုပဲဖြစ်​စေ ကမ္ဘာ့လူပုံလယ်မှာ အိမ်နီးချင်းအင်အားကြီးကိုဆန့်ကျင်ဖို့ မဟာမိတ်ရှာတယ်ဆိုတာက က​လေးကလားနိုင်ပြီး နိုင်ငံ​ရေးအရ မဖွယ်မရာဖြစ်​စေတာပါပဲ၊ ဒီအချိန်မှာ ကိုယ့်ကိုမကူရင်​တောင် မဆန့်ကျင်ဖို့ကြိုးစားရမှာက ရိုးရိုး​လေးစဥ်းစားရင်သိနိုင်တာပါပဲ။ အဲဒီလို ac;bc နိုင်ငဲံရေးက မတက်ပဲဖြစ်​နေတာကို aနဲ b နိုင်ငံ​တွေကိုတိုင်က ကြိုက်မှာမဟုတ်ပါဘူး၊ ဘာ​ကြောင့်လဲဆို​တော့ ယူကရိန်းဥပမာကိုပဲကြည့်ပါ၊

လူရွှင်​တော်နိုင်ငံ​ရေးအတွက် ကမ္ဘာစစ်ဖြစ်တဲ့အထိ ဘယ်အင်အားကြီးကမှ အ​ရောက်ခံမှာမဟုတ်ပါဘူး၊အရင်ကလဲ​ပြောခဲ့ဖူးတာ​တွေရှိခဲ့တဲ့အပြင် အခုလိုအ​ပြော​တွေ​ကြောင့် nug အာဏာမရ​အောင်လုပ်​ရေး တရုတ်ရဲ့ သံဓိဌာန် ပိုခိုင်သွားနိုင်ပါတယ်၊ ပြောတဲ့သူက မျက်ကန်းအမျိုးသား​ရေးသမားများရဲ့ ထောက်ခံသံ​တွေကြားမှာ ကြေနပ်​နေနိုင်မှာဖြစ်​ပေမယ့် တော်လှန်​ရေးကို​တော့ လူတဦး​ကြောင့် ထိခိုက်နစ်နာ​စေမှာပါ၊ အခုတင်ပြချက်ကို အမျိုးသား​ရေးအခံ​တွေနဲ့စဥ်းစားပြီး မကြိုက်သူ​တွေရှိမှာပါပဲ၊ ဒါ​ပေမယ့် တကယ့်အနှစ်သ​ဘောကိုစဥ်းစားရင်တော့ ​ကောင်းတာအတွက်​ဖြစ်​စေ ဆိုးတာအတွက်ဖြစ်​စေ မတူညီတဲ့ အင်အားကြီးများရဲ့ အန္တရာယ်ကို ကျော်လွှားနိုင်​အောင်နည်းပရိယာယ်ကြွယ်ဝစွာ ကျင့်သုံးခဲ့ကြတဲ့ ဥပမာ​တွေ ကမ္ဘာ့သမိုင်းမှာရှိခဲ့ပါတယ်၊ ဒီကိစ္စမျိုး​တွေမှာ တိုင်းရင်းသား နိုင်ငံ​ရေးစစ်​ရေး​ခေါင်း​ဆောင်​တွေက ပိုကျွမ်းကြပါတယ်။

ဒေါ်​အောင်ဆန်းစုကြည် အစိုးရဖွဲ့ပြီး ပထမဆုံးခရီးစဥ်အဖြစ် တရုတ်ကိုသွားခဲ့ပါတယ်၊ သူ့သက်တမ်းတ​လျောက်လုံး အ​နောက် funding လက်​ဝေခံ ngo များရဲ့​လေသံ​တွေအတိုင်း လိုက်မလုပ်ခဲ့ပါဘူး၊ အစိုးရတရပ်ဟာ အဲလို မူအရ ရပ်တည်ချက် ခိုင်မာဖို့လိုတာဖြစ်တယ်၊ 

 နိုင်ငံရပ်ခြားမှာရှိတဲ့ပညာတတ်လူငယ်တချို့က တရုတ်နဲ့ ဆက်ဆံ​ရေး အ​လေးထားဖို့​ပြော​နေတာ​တွေရှိပါတယ် ၊အဲဒီကြားထဲကပဲ တရုတ်ပိုက်လိုင်းတွေ​ဖောက်ခွဲပစ်ဖို့ အား​ပေးတဲ့ ခေါင်း​ဆောင်ပိုင်းက တ​ယောက်တ​လေ ရှိတာကိုသိရ​တော့ အံ့သြမိပါတယ်။ အဲလိုသာဆိုရင် ဒီ pdf တွေကို စကစ ကအကြမ်းဖက်​တွေလို့​ပြောတာ မှန်​နေသားပဲလို့ နိုင်ငံတကာက ယူဆသွားမှာကို မ​ကြောက်ကြတာလား နားမလည်ကြတာလား မစဥ်းစားတတ်​အောင်ပါပဲ။ ဒေါ်​အောင်ဆန်းစုကြည် အစိုးရဖွဲ့ပြီး ပထမဆုံးခရီးစဥ်အဖြစ် တရုတ်ကိုသွားခဲ့ပါတယ်၊ သူ့သက်တမ်းတ​လျောက်လုံး အ​နောက် funding လက်​ဝေခံ ngo များရဲ့​လေသံ​တွေအတိုင်း လိုက်မလုပ်ခဲ့ပါဘူး၊ အစိုးရတရပ်ဟာ အဲလို မူအရ ရပ်တည်ချက် ခိုင်မာဖို့လိုတာဖြစ်တယ်၊ icj မှာ ဒေါ်စုရဲ့ လျောက်လှဲချက်ကို ရုပ်သိမ်းလိုက်​တော့ ဘာ​တွေများရလာပါသလဲ၊ ဘာမှမရတဲ့အပြင် ကိုယ့်​ခေါင်း​ဆောင်ကိုယ် ချနင်းတဲ့ အဖြစ်ပဲအဖတ်တင်ပါတယ်။

 ခြုံ​ပြောရင် လူ့အခွင့်အ​ရေးအမြင်သက်သက်​လောက်နဲ့ အစိုးရတရပ်ကိုမတည်​ဆောက်နိုင်ပါဘူး၊ လူထုတရပ်လုံးနဲ့ eao တွေရဲ့ စကစအ​ပေါ်ဆန့်ကျင်စိတ် အားကြီးလွန်းလို့သာ ဒီအ​ခြေအ​နေ​ ရောက်လာတာဖြစ်တယ်၊ လက်ရှိအချိန်အထိ ဒီအမှား​တွေကို ကျော်နိုင်တုန်းလို့ထင်ရပါတယ်၊ နိုင်ငံတကာနဲ့ ပြည်တွင်းအ​ပြောင်းအလဲ​တွေ​အောက်မှာ ဘယ်​လောက်အထိ ဆက်ပြီး​ကျော်လွှားသွားနိုင်ကြမလဲဆိုတာက​တော့ မ​သေခြာတဲ့ အ​ခြေအ​နေဖြစ်​ပါတယ်၊ ဆင်​ပြောင်ကြီး အမြီးကျမှတစ် ဆိုတဲ့စကားက အလကားပေါ်လာတာ ဟုတ်မယ်မထင်ပါဘူး ။

~~~~

နွေဦးသစ္စာ