မြန်မာ့အ​ရေး အနာဂါတ်အလားအလာ​တွေ၊ ဖြစ်နိုင်​ခြေသုံးသပ်ချက်​တွေ ဒီတ​လောမှာ အများအပြား​တွေရတာဖြစ်တယ်၊ ဖြစ်နိုင်​ခြေ ၄,၅ ခု​လောက်တန်းစီ​ပြောလိုက်ရင် တခုတ​လေက​တော့ သူတို့​ပြောတာနဲ့ ကိုက်ချင်ကိုက်သွားနိုင်တာ​ပေါ့ ဒါ​ပေမယ့်အဲဒီအချိန်က နောက် တနှစ် နှစ်နှစ်မဟုတ်ပဲ ၄, ၅ နှစ်မှဖြစ်လာတယ်ဆိုရင် သူတို့​ပြောခဲ့တာလဲ ပရိတ်သတ်က မေ့​လောက်ပါပြီ။ တကယ်လို့ ဘာမှဖြစ်မလာရင်​ကော ဘာမှမဖြစ်ပါဘူး၊ ဖတ်တဲ့သူ​တွေ အုံးစား​စေတာပဲဖြစ်မှာပါ။

ဒါ​ကြောင့်တခါတရံမှာ​တော့ ဖြစ်နိုင်​ခြေ​တွေက​​နေမစပဲ မဖြစ်နိုင်​ခြေ​တွေက​နေစသင့်ပါတယ်။ ဆိုလိုတာက လုံးဝမဖြစ်နိုင်​တော့တဲ့အရာ​တွေကို တွေ့ထားရင် အဲဒါကို အ​ခြေခံပြီး စဥ်းစားတဲ့ ဖြစ်နိုင်​ခြေက ပိုလက်​တွေ့ကျလာနိုင်လို့ပါ။ ဥပမာအားဖြင့်လက်ရှိဖြစ်​ပေါ်လာတဲ့ ခုခံကာကွယ်​ရေးတပ်​တွေ တနည်းအားဖြင့် တော်လှန်​ရေးတပ်​တွေကို စစ်တပ်က ဘယ်လိုမှ​ချေမှုန်းပစ်လို့မရနိုင်​တော့ဘူးဆိုတာမျိုးပါ။ နောက်တခုက စစ်တပ်ဟာ တိုင်းပြည်ကို ဘယ်လိုမှ တည်ငြိမ်​အေးချမ်း​အောင်မလုပ်နိုင်​တော့ဘူးဆိုတာပါ။ နောက်တခုက စစ်တပ်အုပ်ချုပ်မှု​အောက်မှာ တိုင်းပြည်ရဲ့ စီးပွား​ရေး ဓနအင်အား​တွေ ဘယ်​တော့မှ ကောင်းမလာနိုင်​တော့ဘူး ဆိုတာပါ။ နောက်တခု​ပြောရင် စစ်တပ်ဟာ ဒေသတွင်း လုံခြုံ​ရေးနဲ့ ဖွံ့ဖြိုးရေး​တွေအတွက် ဘယ်​တော့မှ အ​ထောက်အကူဖြစ်လာမှာမဟုတ်​တော့ဘူးဆိုတာပါ။  ဒီအချက်​တချက်ချင်းစီဟာ ခိုင်မာ​ကြောင်း အကျိုးအ​ကြောင်းရှိ​ကြောင်း အချက်အလက်​ပေါင်းများစွာနဲ့ သက်​သေပြလို့ရ​နေတာဖြစ်တယ်။

 မြန်မာပြည်သမိုင်းအ​တွေ့အကြုံ​တွေအရ လက်နက်ကိုင်တပ်တခု​ပေါ်လာပြီဆိုရင် ဘယ်​တော့မှ အစိုးရတပ်ကတိုက်လို့ ပြုတ်သွားတယ်ဆိုတာ မရှိခဲ့ပါဘူး။ ဒီအဆိုဟာ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်များအတွက်ဆိုရင် ရာနှုန်းပြည့်မှန်ပါတယ်။

အ​ပေါ်ဆုံးမှာ​ပြောထားတဲ့ တော်လှန်​ရေးတပ်​တွေကို စစ်တပ်အ​နေနဲ့ ဘယ်လိုမှာ မ​ချေမှုန်းနိုင်​တော့ပါဘူး၊ ဒါက ဆယ်စုနှစ်များစွာကတည်းကရှိလာတဲ့ တိုင်းရင်းသားတပ်​တွေကို ထည့်ပြောမထားပါဘူး။ အဲဒီ EAO များသာဆိုရင်​တော့ သူတို့ကို ချေမှုန်းဖို့ နေ​နေသာသာ  ဟိုကတိုက်လို့ ပြိုလဲလုနီးနီး ဖြစ်​နေတာ တရုတ်ကဝင်တားလို့ သက်သာရာရသွားခဲ့တာ အားလုံးအသိပဲမဟုတ်လား.။

အခု​ပြောတာက ၂၀၂၁ မတ်လ​လောက်က စ​ပေါ်တဲ့ PDF တပ်​တွေကို ​ပြောတာပါ။ မြန်မာပြည်သမိုင်းအ​တွေ့အကြုံ​တွေအရ လက်နက်ကိုင်တပ်တခု​ပေါ်လာပြီဆိုရင် ဘယ်​တော့မှ အစိုးရတပ်ကတိုက်လို့ ပြုတ်သွားတယ်ဆိုတာ မရှိခဲ့ပါဘူး။ ဒီအဆိုဟာ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်များအတွက်ဆိုရင် ရာနှုန်းပြည့်မှန်ပါတယ်။ အယူဝါဒ​ရေးရာ လက်နက်ကိုင်များအတွက်ဆိုရင်​တော့ သူ့အတွင်းပိုင်းပြိုကွဲမှုနဲ့ အယူအဆ​ရေးရာ​ပြောင်းလဲမှု​တွေ​ကြောင့်သာ ပျောက်ကွယ်သွားတာမျိုး ဖြစ်ချင်ဖြစ်မယ်။ အစိုးရတပ် တိုက်လို့ တစမကျန် ပြုတ်သွားတယ်ဆိုတာမျိုး မရှိပါဘူး။ အခု ဗမာလူမျိုးကြီးအများစု​နေတဲ့ မြေပြန့်​ဒေသ​တွေမှာ ဖြစ် လာတဲ့ လက်နက်ကိုင်​တော်လှန်​ရေးက တိုင်းရင်းသား​ဒေသ​တွေက လူမျိုး​ရေးအ​ခြေခံတဲ့ ပုံစံမဟုတ်သလို အရင်ကတ​လျောက်လုံးရှိခဲ့တဲ့ လက်ဝဲလက်ယာ ပုန်ကန်မှု​တွေနဲ့လဲ ထပ်တူမကျပါဘူး။

အဲဒီအချိန်က ကချင်စစ်ဗိုလ် ဗိုလ်​နော်ဆိုင်းက တပ်ရင်းတရင်းကို ဦးဆောင်ပြီး ကချင်သမ္မတနိုင်ငံထူ​ထောင်ဖို့လုပ်ခဲ့​ပေမယ့် ကချင်ပြည်နယ်မှာရှိတဲ့ ကချင်မျိုးချစ်​တွေက လက်မခံပါဘူး။ ဒါ​ကြောင့် ဗိုလ်​နော်ဆိုင်းတပ်ဟာ ကချင် ပြည်နယ်ထဲအထိ​တောင်မ​ရောက်ပဲ ဘန်ဆိုင်းကြူကုတ်မ​ရောက်ခင် နယ်စပ်တစ်နေရာက​နေ တရုတ်ပြည်ထဲ ပြေးဝင်ခိုလှုံသွားခဲ့ရတာဖြစ်တယ်။ 

အခုဟာက ဒီမိုက​ရေစီပြန်လည်ထူ​ထောင်​ရေးဖြစ်သည့်တိုင်​အောင် တနိုင်ငံလုံး ကိုယ့်အသိစိတ်နဲ့ကိုယ်ပါဝင်လာကြတဲ့ ဖက်ဆစ်​တော်လှန်​ရေးပုံစံဖြစ်လာတာပါ။ တနိုင်ငံလုံးဆိုရာမှာ ပူတာအိုက​နေ တနင်္သာရီ​ ကော့​သောင်းအထိ၊ စစ်ကိုင်းမ​ကွေး က​နေ ရှမ်းပြည်နယ်ထဲအထိနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အနားသား​တွေမှာရှိတဲ့ လူမျိုးစုအားလုံးပါဝင်​နေတာဖြစ်တယ်။ ဒီအ​ခြေအ​နေမျိုးက ရန်ကုန်အစိုးရလို့​ခေါ်ရ​လောက်​အောင် ဆိုးခဲ့တယ်ဆိုတဲ့ လွတ်လပ်​ရေးရကာစ ၄၈,၄၉ တုန်းကလဲ မရှိခဲ့ဖူးပါဘူး။ အ​သေအခြာပြန်ကြည့်ရင် ၄၈,၄၉ တုန်းက ပြည်မမှာ နစ်ဖြူ နစ်နီ နဲ့ ပြည်သူ့ရဲ​ဘော်တို့ရှိပြီး၊ လူနည်းစုအမျိုးသား​တွေထဲက ပုန်ကန်တာ ကရင်တစ်ဖွဲ့ပဲရှိပါတယ်။ အဲဒီအချိန်က  ကချင်စစ်ဗိုလ် ဗိုလ်​နော်ဆိုင်းက တပ်ရင်းတရင်းကို ဦးဆောင်ပြီး ကချင်သမ္မတနိုင်ငံထူ​ထောင်ဖို့လုပ်ခဲ့​ပေမယ့် ကချင်ပြည်နယ်မှာရှိတဲ့ ကချင်မျိုးချစ်​တွေက လက်မခံပါဘူး။ ဒါ​ကြောင့် ဗိုလ်​နော်ဆိုင်းတပ်ဟာ ကချင် ပြည်နယ်ထဲအထိ​တောင်မ​ရောက်ပဲ ဘန်ဆိုင်းကြူကုတ်မ​ရောက်ခင် နယ်စပ်တစ်နေရာက​နေ တရုတ်ပြည်ထဲ ပြေးဝင်ခိုလှုံသွားခဲ့ရတာဖြစ်တယ်။ ဒါ​ကြောင့် ဒီလိုအ​ခြေအ​နေမျိုးမှာ စစ်တပ်က အရင်တုန်းကလိုပဲ ရေရှည်မှာ လက်နက်ကိုင်အားလုံးကို ထိမ်းချုပ်နိုင်ပြီး ပြန်ခိုင်းသွားမယ်လို့ စဥ်းစားမှုက လက်​တွေ့နဲ့ အလွန်ကင်းကွာ​နေတာဖြစ်တယ်။

လက်​တွေ့မှာ စစ်တပ်ရဲ့ တိုက်ခိုက်​ရေးအင်အားထဲက အမာခံ ၅၀၀၀၀ လောက်​သေ​ကြေဒဏ်ရာရစာရင်း ဝင်သွားပြီလို့ယူဆရတယ်၊ တပ်​ပြေး​တွေ CDM တွေ နဲ့ တိုက်ခိုက်​ရေးမှာသုံးလို့မရ​တော့တဲ့ သက်ကြီးစစ်သည်​တွေက နောက်ထပ် ၅၀၀၀၀ လောက်ရှိနိုင်ပါတယ်၊ 

တကယ်လက်​တွေ့မှာ​တော့ အဲလိုပြန်ထိန်းချုပ်နိုင်ဖို့ထက် တစတစနယ်​မြေ​တွေဆုံးရှုံးပြီး သူတို့ပြုတ်မသွား​​အောင်​တောင် မနဲလုပ်​နေရတာပါ။ လက်​တွေ့မှာ စစ်တပ်ရဲ့ တိုက်ခိုက်​ရေးအင်အားထဲက အမာခံ ၅၀၀၀၀ လောက်​သေ​ကြေဒဏ်ရာရစာရင်း ဝင်သွားပြီလို့ယူဆရတယ်။ တပ်​ပြေး​တွေ CDM တွေ နဲ့ တိုက်ခိုက်​ရေးမှာသုံးလို့မရ​တော့တဲ့ သက်ကြီးစစ်သည်​တွေက နောက်ထပ် ၅၀၀၀၀ လောက်ရှိနိုင်ပါတယ်။ ဒါ​ကြောင့် မအလရဲ့တပ်ဟာ မြေပြင်တိုက်ခိုက်​ရေးအင်အား ၇ သောင်းပတ်ဝန်းကျင်​လောက်သာ ရှိနိုင်ပါတယ်။ အဲဒီလူအများစုကလဲ တိုက်စိတ်ခိုက်စိတ် ကုန်​နေသူ​တွေပါပဲ၊ ထောက်ပံ့​ရေးလမ်း​ကြောင်း​တွေနဲ့ မြေပြင်ကွပ်ကဲမှု​တွေကလဲ အ​တော်ချို့ ယွင်းလာ​နေတာဖြစ်တယ်။ ဒါ​ကြောင့် မအလတပ်ဟာ ၃ နှစ်တာ တိုက်ပွဲများအတွင်း  တနိုင်ငံလုံး စစ်စခန်းအကြီးအ​သေး စုစု​ပေါင်း ၅၀၀၀ ကျော်မှာ ၃၀၀၀ နီးပါး လက်လွှတ်ခဲ့ရပြီးဖြစ်တယ်။ ဒါ​ကြောင့်ပဲ ကုလသမဂ္ဂရဲ့ မြန်မာ့အ​ရေး အထူးအကြံ​ပေး​ကောင်စီ (SACM) ရဲ့ အစီရင်ခံစာမှာ စကစဟာ မြန်မာနိုင်ငံလူဦး​ရေ ၆၇% နေထိုင်တဲ့ နိုင်ငံနယ်​မြေ ၈၆% ရှိ မြို့နယ် နယ်နမိတ်များကိုဆုံးရှုံး​နေပြီး အုပ်ချုပ်နိုင်စွမ်းမရှိ​တော့ဘူးလို့ ပြောထားတာပါ။ သူတို့ဟာ ကျန်တဲ့နယ်​မြေ​တွေမှာလဲ ခံစစ်ပြင်ဆင်မှု​တွေကိုပဲ အတင်းအကြပ် ခိုင်း​စေ​နေရတယ်လို့ ဆက်ပြောထားတာဖြစ်တယ်။ ပြည်တွင်းမှာ​နေထိုင်သူ​တွေအဖို့ ကြားသိ​နေရတဲ့ အ​ခြေအ​နေ​တွေကိုကြည့်ရင် ဒီအစီရင်ခံစာပါ တင်ပြချက်ဟာ အဖြစ်မှန်နဲ့ နီးစပ်မှုရှိတယ်ဆိုတာ​တွေ့ရပါတယ်။ အခု ရန်ကုန်မန္တ​လေးနဲ့ ပြည်စတဲ့မြို့ကြီး​တွေမှာ စစ်​ရှောင်ပြည်သူ​တွေနဲ့ ပြည့်​နေတယ်လို့ ကြားသိ​နေရတာဖြစ်တယ်။ အရင်က လွတ်​နေတဲ့ တိုက်ခန်း​တွေအိမ်​တွေ အခုအကုန်ပြည့်​နေပြီး နောက်​ရောက်သူ​တွေဆို အခန်းတခန်းငှားရဖို့​တောင်အ​တော်ရှာယူရတယ်လိုဆိုတယ် ဆို​တော့ ပျက်လုနီးနီးတိုင်းပြည်မှာ မအလနဲ့ ဗိုလ်ချုပ်တသိုက်ဟာ အာဏာကို ကုတ်ကပ်ပြီး ဖက်တွယ်​နေကြတယ်ဆိုတာ​ပေါ် လွင်လှပါတယ်။ ဒါ​ကြောင့် ဒီလူ​တွေ တိုင်းပြည်ကိုဆက်ပြီး ထိမ်းသွားနိုင်ဖို့ဆိုတာ ဘယ်လိုမှမဖြစ်နိုင်တဲ့ကိစ္စပါပဲ။

အလုပ်လက်မဲ့များ​နေရတဲ့ကြားမှာ အတင်းအကြပ်စစ်ထဲသွင်း​နေတာ​တွေ​ကြောင့် လူငယ်တွေအဖို့ ထွက်​ပေါက်ပိတ်ကာ ဘေးကြပ်နံကြပ်ဖြစ်လာ​စေတယ်။ လုပ်ခလစာက မတိုးပဲ ကုန်​စျေးနှုံးက သုံးဆတက်​နေတဲ့ ဒဏ်ကို ပြည်သူ​တွေခံစား​နေရတာဖြစ်တယ်။

ဒီက​နေဆက်လာတာက တိုင်းပြည်ဟာ စီးပွား​ရေးအရ အကြီးအကျယ် ကပ်ဆိုက်လာ​တော့မယ့်အ​ခြေအ​နေပါ။ ဒေါ်လာနဲ့ ရွှေကိုကြည့်ရင် ဗမာကျပ်​ငွေဟာ အာဏာမသိမ်းခင်ကနဲ့စာရင် တန်ဖိုး သုံးပုံတပုံပဲ ရှိပါ​တော့တယ်။ နိုင်ငံခြားရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု​တွေထွက်ခွာကုန်တဲ့အပြင် လျှပ်စစ်မီးမရတာ၊ ဒီဇယ်​စျေးကြီးမြင့်တာ​တွေ​ကြောင့် စက်ရုံအလုပ်ရုံ တဝက်​ကျော်​လောက်ပိတ်ထားရတာဖြစ်တယ်။ အလုပ်လက်မဲ့များ​နေရတဲ့ကြားမှာ အတင်းအကြပ်စစ်ထဲသွင်း​နေတာ​တွေ​ကြောင့် လူငယ်တွေအဖို့ ထွက်​ပေါက်ပိတ်ကာ ဘေးကြပ်နံကြပ်ဖြစ်လာ​စေတယ်။ လုပ်ခလစာက မတိုးပဲ ကုန်​စျေးနှုံးက သုံးဆတက်​နေတဲ့ ဒဏ်ကို ပြည်သူ​တွေခံစား​နေရတာဖြစ်တယ်။ ဒီအ​ခြေအ​နေက မကြာခင်​ပေါက်ကွဲထွက်​တော့မယ် ပူပေါင်းတလုံးလို့ ဖြစ်လာ​နေတာပါ။

 ရှမ်းပြည်နယ်ဟာ ကမ္ဘာ​ပေါ်မှာ မူးယစ်​ဆေးဝါး အထုတ်လုပ်ဆုံး နေရာဖြစ်လာတာနဲ့ မြဝတီနားက ရွှေကုက္ကို ၊ kk park စတာ​တွေဟာ ဥ​ရောပ အာရှ အားလုံးကို ဖြန့်ကျက်ထားတဲ့ အွန်လိုင်း​ငွေလိမ်ဂိုဏ်း​တွေ အား​ကောင်းစွာတည်ရှိတဲ့​နေရာ ဖြစ်​နေတာပါ။

နောက်ဆုံးတချက်က ရှမ်းပြည်နယ်ဟာ ကမ္ဘာ​ပေါ်မှာ မူးယစ်​ဆေးဝါး အထုတ်လုပ်ဆုံး နေရာဖြစ်လာတာနဲ့ မြဝတီနားက ရွှေကုက္ကို ၊ kk park စတာ​တွေဟာ ဥ​ရောပ အာရှ အားလုံးကို ဖြန့်ကျက်ထားတဲ့ အွန်လိုင်း​ငွေလိမ်ဂိုဏ်း​တွေ အား​ကောင်းစွာတည်ရှိတဲ့​နေရာ ဖြစ်​နေတာပါ။ သူတို့ဟာ စစ်တပ်နဲ့လဲ အကျိုးတူပူး​ပေါင်း​နေသူ​တွေ ဖြစ်​နေပါတယ်။ ဒါက ဒေသတွင်းသာမက တကမ္ဘာလုံးရဲ့ လုံခြုံရေးကိုပါခြိမ်း​ခြောက်တဲ့ အဆင့်ကို ရောက်လာ​နေတာဖြစ်တယ်။ သတင်း​တွေအရဆိုရင် စီအိုင်​အေနဲ့ နီးစပ်တဲ့ တွေး​ခေါ်​မြော်မြင်​ရေးအဖွဲ့တခုက စစ်အုပ်စုပြုတ်ကျသွား​အောင် အမြန်ဆုံး​ဆောင်ရွက်ဖို့အထိ တိုက်တွန်းလာတာ​တွေ့ရပါတယ်။ ဝီလ်ဆင်စင်တာရဲ့ စီမံချက်စာတမ်းမှာ​တော့ စစ်အာဏာသိမ်းအဖွဲ့အ​ပေါ် တော်လှန်​ရေးအင်အားစု​တွေ ကြိမ်း​သေ​ပေါက်အနိုင်ရ​အောင် ပြုလုပ်​ပေးခြင်းဖြင့်သာ အ​မေရိကန်အကျိုးရှိရာရှိ​ကြောင်း ဖြစ်လာမယ်လို့ ခပ်ရှင်းရှင်းပဲ​ ဖော်ပြထားတာဖြစ်တယ်။ 

ဒါကမဖြစ်နိုင်တဲ့အ​ခြေအ​နေ​တွေက ပြဌာန်း​ပေးတဲ့ ဖြစ်နိုင်​ခြေရှိတဲ့ လမ်း​ကြောင်းတချို့ပါ။ အဓိကအကျဆုံးဖြစ်နိုင်​ခြေက စစ်တပ်ကို တိုင်ရင်းသားနဲ့ NUG လက်​အောက်ခံတပ်​တွေက စု​ပေါင်းဖြုတ်ချလိုက်တာမျိုးပါပဲ။ သို့မဟုတ် ပြုတ်လုဆဲဆဲမှာ စားပွဲဝိုင်းထိုင်ပြီး စစ်တပ်ဟာနိုင်ငံ​ရေးကထွက်ခွာမယ်ဆိုတဲ့အာမခံချက်နဲ့ နိုင်ငံ​ရေးအ​ပြောင်းအလဲဖြစ်သွားတာ၊ သို့မဟုတ် ဖြစ်နိုင်​ချေနည်း​ပေမယ့် မအလကို အောက်ကလူ​တွေက ဖြုတ်ချပြီး NUG÷ တိုင်းရင်းသားများနဲ့ ညှိနှိုင်းလာတာ စတာ​တွေပါပဲ၊ သေခြာတာက​တော့ အာဏာရှင် စနစ်နိဂုံးဟာ တနည်းနည်းနဲ့ ရောက်ကို​ရောက်လာရမယ်ဆိုတာပါပဲ၊ အဲဒီ​နေရာမှာ ပြည်သူ​တွေရဲ့ အားက အဓိက​နေရာက ပါဝင်​နေတယ်ဆိုတာပါပဲ။   ။

~~~~

လင်းလုနွေ